İranda 2023-cü il yeni edamlarla başlayıb. Artıq dördüncü aydır, davam edən xalq nümayişlərinə görə həbs edilənlərin edamlarının sayı durmadan artır.
Ən son belə dəhşətli edam aktı iki gənc adamla bağlı yaşanıb. Onlardan biri güneyli soydaşımız Məhəmməd Mehdi Kəramidir. Görünən odur ki, din və şəriət pərdəsi altında gizlənməklə irtica fars-molla rejimi artıq köhnə qaydalarla yaşamaq istəməyən xalqın gözünü qorxutmaq məqsədilə günahsız insanların edamının sayını artırmaqla bütün əndazələri keçməkdədir. Edam olunanlar arasında qeyri-fars millətindən olanların, xüsusilə Azərbaycan türklərinin çoxluq təşkil etməsi bizi və bütövlükdə Azərbaycan ictimaiyyətini ciddi narahat edir.
Dünyanın gözü qarşısında günahsız insanların bu şəkildə kütləvi öldürülməsi heç bir halda hansısa ölkənin daxili işi hesab oluna bilməz. Doğrudur, son vaxtlar BMT və bir sıra aparıcı ölkələr İranda insanlığa qarşı baş verən faciəli durumu kəskin pisləyən bəyanatlarla çıxış ediblər, Avropa İttifaqı bu ölkəyə yeni sanksiyalar tətbiq edib. Lakin bütün bunlar İranın insanlığa və islama ləkə olan siyasi rejiminin vəhşiliyini durdurmur.
AY Partiya həm Azərbaycan dövlətini, həm Türk Dövlətləri Təşkilatını, həm də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və dünya ictimaiyyətini təcili surətdə İranda xüsusilə soydaşlarımızın və digər xalqların nümayəndələrinin edam edilməsinin qarşısının alınmasından ötrü diplomatik təzyiq vasitələrini işə salmağa, baş verənlərə müdaxilə etməyə və tesiredici tədbirlər görməyə çağırır.
2021-ci ilin sonlarında İran İnsan Haqları təşkilatı (IHR) və Beynəlxalq Ölüm Cəzasına Qarşı təşkilatının (ECPM) birlikdə hazırladığı 60 səhifəlik hesabatda qeyd olunur ki, İbrahim Rəisi prezident seçiləndən sonra İranda edam halları sürətlə artıb. Bu hesabat və bundan öncəki illik hesabatlarda göstərildiyi kimi, İranda xüsusilə etnik azlıqların ölüm cəzası statistikasında həddindən artıq təmsil olunması daha qorxunc tendensiyadan xəbər verir.
Əhali sayına görə edam hallarının ən çox olduğu vilayətlər siyahısında Azərbaycan türklərinin kompakt yaşadığı Qəzvin və Zəncan, həmçinin Ərdəbil vilayəti ön sırada yer tutur. Edam hökmünə məhkum edilmiş insanlar arasında yeniyetmələrin və qadınların sayının artması qlobal miqyasda həyəcan təbili çalmağı zəruri edən faktlardandır.
İranda insan haqlarının durumu ilə bağlı daha bir hesabat isə 2022-ci il dekabr ayının son günlərində açıqlanıb. İnsan Hüquqları Müdafiə Agentliyi (HRANA) təşkilatının illik hesabında bildirilib ki, 2022-ci ildə fəalların və vətəndaşların həbsi ötən illə müqayisədə 13 dəfədən çox artıb. Buraya son üç ayda mülki, ideoloji və ya siyasi fəaliyyətə görə həbs edilən 23 977 vətəndaş da daxildir. 565 nəfər barəsində ölüm hökmü çıxarılıb.
AY Partiya hesab edir ki, etiraz dalğasının ölkəni bürüdüyü və labüd təhlükəyə çevrildiyi bir zamanda irtica hökumətinin qəddarlığına qarşı dövlət, xalq və cəmiyyət olaraq birləşməmizdə fayda var. Son günlərdə İranla bağlı aldığımız bilgilər bizi çox sarsıdıb və ümumi müqavimət gücünün yaradılmasını zərurətə çevirib. Bir daha bəyan edirik ki, İrandakı etirazlarda fəallıq göstərmiş gənclərin edamı qəbuledilməzdir və cinayətdir.