Dəyişim prosesi yavaş-yavaş gedəcək - Anar Əsədli
Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən gözlənilmədən sabiq səhiyyə naziri Əli İnsanovun rəhbərlik etdiyi Haqq Ədalət Partiyası qeydə alınıb. Onunla yanaşı, Anar Əsədlinin sədrlik etdiyi Azərbaycan Yüksəliş Partiyası da dövlət qeydiyyatından keçib.
Amma dediyimiz kimi, sabiq nazirin partiyasının qeydiyyatı daha çox gündəm olub. Bu da əsassız deyil. Belə ki, İnsanov 2005-ci ildə öz keçmiş komandasına qarşı çıxan və bundan sonra 13 il həbsxana həyatı yaşayan bir şəxsdir. Həbsdən azad olunduqdan sonra hakimiyyətə qarşı sərt ritorikası ilə seçilib. Amma son zamanlarda demək olar ki, bu sərt mövqedən əsər-əlamət belə qalmayıb. Məhz onun yumşalması fonunda HƏP qarşısında “yaşıl işıq” yandırılması bir sıra suallar yaradıb.
Əli İnsanovun yumşalmasının arxasında nələr dayanır? Sabiq nazir hakimiyyətlə anlaşıbmı?
Əslində onun partiyasının qeydə alınacağı barədə ilk dəfə ötən həftə müsavat.com məlumat vermişdi. Həmin vaxt mötəbər mənbələrdən bizə məlumat daxil olmuşdu ki, İnsanovla partiyasının əsas 2-3 simasından biri sayılan sabiq diplomat İsfəndiyar Vahabzadə arasında ciddi təlatüm yaşanır. Hətta qapalı iclasların birində İ.Vahabzadənin atası, mərhum Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadəni nəzərdə tutaraq İnsanova bu sözləri dediyi qeyd olunurdu: “Mənim atamın bir misrası sizin bütün şəxsiyyətinizdən daha böyükdür...”
Məhz bu qarşıdurmadan sonra HƏP-in qeydə alınması təsadüfi sayılmır. Çünki İ.Vahabzadə canlı yayımlara çıxdığı kanallarda hakimiyyətə qarşı ən sərt mövqe sərgiləyir. İnsanovun yumşalmasının onunla konfliktə səbəb olduğu yönündə iddialara da rast gəlinir.
İstənilən halda daha iki partiyanın qeydiyyatı hər kəs tərəfindən müsbət qarşılanır. Hakimiyyətin çoxpartiyalı sistem yolunda son iki ildə başlatdığı prosesi daha da genişləndirmək yolunda istəkli göründüyü göz qabağındadır.
Zəlimxan Məmmədli: “Əli İnsanovun partiyasının qeydə alınması nisbətən yumşalma kimi qəbul edilə bilər”
HƏP Ali Məclisinin sədri Zəlimxan Məmmədli partiyalarının qeydə alınmasını və barələrində səslənən iddiaları bu cür şərh etdi: “Biz vaxtaşırı mətbuatda açıqlamalar verirdik. Bildirirdik ki, hüquqdan kənar heç bir addım atmırıq, separatçılığa getmək düşüncəmizdə və mətbəxtimizdə yoxdur. Cəmiyyətin bütövlüyü və islahatlara start verilməsi təbii ki, müsbət addımlar sırasında qəbul edilməlidir. Barış, sülh, anlaşma modelini zaman-zaman təklif etmişik. İctimai diqqət cəlb edib ironik yanaşanlar olub. Hətta bizi qeydə almayacaqlar deyənlər də olub. Sonuncu distansiya məhkəmədə idi. Biz Apelyasiya Məhkəməsində iddia ilə çıxış etdik. Ondan əvvəl sədr qeydiyyatın yubanması ilə əlaqədar ədliyyə naziri Fikrət Məmmədova müraciət etmişdi. Konkret olaraq, onu qəbul etməsini istədi. Bundan sonra Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinə qədər getmək niyyətində idik. Bunu cəmiyyətə zaman-zaman bəyan edirdik. Biz daha çox sağ qulağımızı sol əllə göstəririk. Bu olmamalıdır. Demokratiyaya keçid üçün bir işartılar var. Məsələn, mediaya müəyyən qədər ”yaşıl işıq" yandırılmasını müsbət elementlərdən biri kimi qəbul etmək olar. Eyni zamanda, Əli İnsanovun partiyasının qeydə alınması nisbətən yumşalma kimi qəbul edilə bilər. Amma bir tərəfdən də heç kimin minnətini qəbul etmirik. Partiyamız hüquq müstəvisində artıq 80 rayon təşkilatını qurub. Sənədlər hazırdır, təqdim də olunub. Sadəcə indiyə qədər Azərbaycan cəmiyyətinin üzləşdiyi bürokratik əngəllərlə biz də rastlaşdıq. Bunu da ictimailəşdirdik. Görünür, ictimai basqının da burada müəyyən nəticələri oldu. Müxalifət rəhbərlərinə ictimai kanallarda efirlərin verilməsi cəmiyyətdə müəyyən qədər yumşalma elementlərini göstərdi. Bundan sonra proseslərin necə gedəcəyi tamam ayrı bir məsələdir. Biz qısa zamanda demokratik açılımın olmasını istəyənlərdənik. Təkliflərimiz də meydandadır. Hüquqi qeydiyyat mərhələsindən sonra mübarizənin növbəti mərhələsi başlayır. Daha israrlı şəkildə hakimiyyəti inandırmağa çalışacağıq ki, daha da güclü, bütöv Azərbaycan üçün bütün sahələr üzrə qətiyyətli addımlar atılmalıdır, siyasi sistemdə olan boşluqlar, problemlər aradan qaldırılmalıdır".
Anar Əsədli: “Dəyişim prosesi yavaş-yavaş gedəcək”
AYP sədri Anar Əsədli isə bunları dedi: “Əvvəla, ondan başlayaq ki, hakimiyyət öncəliklə niyə süni əngəllər yaratmalı idi ki, vəziyyət bu yerə gəlib çıxsın. Sonradan yumşalma prosesinə keçdi. Əvvəldən siyasi partiyalara münasibətdə yanlış xətt seçilmişdi. Bilirsiniz ki, son 15-20 ildə siyasi partiyaların fəaliyyətinə çox əngəllər yaradıldı. İndi bunun aradan qaldırılmasına təbii ki, hər birimiz sevinirik. Normalda bu, belə də olmalı idi. Onu da deyim ki, bu əngəllərin aradan qaldırılmasını müsbət gediş kimi cəmiyyətə göstərmək hakimiyyət üçün elə də uğurlu gediş deyil. Təbii ki, bütün siyasi münasibətlər sisteminin təməli dialoqdur. Azərbaycan hakimiyyətinin siyasi partiyalarla bağlı göstərdiyi həssaslığı da təqdir etmək lazımdır. Müsbətə doğru nə varsa, hər birini təqdir edirik. Hesab edirəm ki, siyasi partiyaların qeydə alınması hüquqi məsələ olsa da, bizim kimi ölkələrdə həm də siyasi bir məsələdir. Bu baxımdan düşünürəm ki, münasibətlərin növbəti mərhələsi kimi proseslər bundan sonra fərqli məcralarla müsbətə doğru gedəcək. Ölkədə siyasi münasibətlər sistemində ciddi dəyişikliklər etməyə böyük ehtiyac var. Burada da hakimiyyətin üzərinə çox böyük sorumluluq düşür. Dəyişim prosesi yavaş-yavaş gedəcək. Son bir ildə ölkədə, regionda baş verən dəyişiklikləri hər kəs görür. Gələcək üçün müsbət zəmin açılmaqdadır. Arzu edirik ki, təkcə hakimiyyət və ya müxalifət deyil, bütün siyasi qüvvələrin bir-biri ilə münasibətləri, əməkdaşlığı təkcə sözdə deyil, praktiki cəhətdən həyata keçirilsin”.
Tural Abbaslı: “Sərt ritorika sərgiləyən bir partiyanın qeydiyyatdan keçməsi...”
AĞ Partiya başqanı Tural Abbaslı hər iki partiyaya uğurlar arzuladı: “Ədliyyə Nazirliyinin daha iki partiyanı qeydə almasını müxalif qurum olaraq alqışlayırıq. Qeydiyyata alınan partiyalara münasibətimizin necə olmasından asılı olmayaraq, yaxud onların bizə olan münasibətindən asılı olmayaraq, prosesin özü müsbət haldır. Nəhayət, Azərbaycan hüquqi, ədalətli dövlət olma istiqamətində addımlar atır. Hüquqi və ədalətli dövlət olmanın əsas atributlarından biri də məhz çoxpartiyalı sistemdir. Bu günə qədər illər idi ki, siyasi partiyaların qeydə alınmasına problemlər yaradılırdı. Bu problemlər Avropa Məhkəməsinə qədər gedib çıxırdı. Təbii ki, o məhkəmələrə qədər gedib çıxan problemlər ölkəmizə qarşı beynəlxalq aləmdə problemlər yaradırdı. İndi Prezident Administrasiyasının Siyasi partiyalar və qanunvericilik hakimiyyəti ilə əlaqələr şöbəsinin fəaliyyətində bu məsələlərdə daha çox liberallaşma gedib. Artıq demək olar ki, bir neçə müxalif partiya qeydiyyatdan keçib. Hətta indinin özündə sərt ritorika sərgiləyən bir partiyanın qeydiyyatdan keçməsi çox müsbət haldır. Hər iki partiyaya uğurlar arzulayıram. Bu addımı demokratikləşmə və hüquqi dövlət quruculuğu yolunda çox önəmli addımlardan biri hesab edirəm. Ardı gəlsin. Biz müxalifət olmağımıza baxmayaraq, yaxşıya yaxşı, neqativə neqativ deməyi bacarmalıyıq”.
Qabil Hüseynli: “Əli İnsanova mesaj göndərilib ki, buyur, bu meydan, gəl, nə gücün varsa, göstər”
Sabiq dövlət müşaviri Qabil Hüseynli sabiq nazirə mesaj göndərildiyini düşünür: “Açığı deyim ki, İnsanovun hakimiyyətlə anlaşmasını çətin təsəvvür edirəm. Hətta bunu mümkünsüz sayıram. Çünki Əli İnsanov hakimiyyəti daha qəddar formada tənqid etməkdədir. Partiyaların qeydə alınmasını siyasətin humanistləşdirilməsi, demokratik çalarların artırılması kimi qəbul etmək olar. İqtidar Prezident Administrasiyasının Siyasi partiyalar və qanunvericilik hakimiyyəti ilə əlaqələr şöbəsi yaradıb. Həmin şöbə partiyalarla fəal iş aparır. Eyni zamanda, partiyaların qeydiyyata alınmasına əvvəllər yaradılan əngəlləri aradan qaldırmaq üçün ciddi səy göstərir. Üstəlik, həmin partiyalara simvolik qiymətə mənzil qərargahların ayrılması çoxpartiyalı siyasi sistemin möhkəmləndirilməsinə ciddi töhfələr verməkdədir. Bu siyasi plüralizmin vacib məqamlarından biridir. Mənə elə gəlir ki, hakimiyyət siyasi partiyaları qeydiyyata almaqla onların arasında bir siyasi rəqabət mühitinin formalaşdırılmasına da cəhd edir. Burada açıq istək görünür. Vətən müharibəsi və ondan sonrakı dövr göstərdi ki, siyasi partiyalar ümummilli məsələlərdə kifayət qədər ortaya prinsipal mövqe qoyurlar. Yaranan milli problemlərin aradan qaldırılmasında prezidentin siyasəti müdafiə edildi. Milli həmrəyliyin, gücün təcəssüm etməsində böyük rol oynadılar. Əli İnsanov məsələsinə bir daha qayıdıb deyirəm ki, burada qarışıqlı anlaşma görə bilmirəm. Çünki müraciət edən partiyaların hamısı qeydə alınıb. Eyni zamanda, düşünək ki, İnsanovun hakimiyyət üçün elə ciddi qorxusu yoxdur. Ona görə də hakimiyyətin onun qarşısından geri çəkilib partiyasını qeydə aldığını düşünməyin özü çox gülünc olardı. Kifayət qədər yaşlı bir adamdır. Hansısa bir məsələ ilə bağlı təklif sürməkdə elə də fəal deyil. Sadəcə, hakimiyyət humanist siyasət yürütdüyünü bir daha ortaya qoyur. Bununla həm də Əli İnsanova mesaj göndərilib ki, buyur, bu meydan, gəl, nə gücün varsa göstər”.
Yeni Müsavat
