Dünya diplomatiyasında xüsusi çəkisi olan ingilis diplomat, Böyük Britaniyanın MI6 təşkilatının rəhbəri Riçard Mur Ermənistana səfər edib və Paşinyanla görüşüb. Açığı, bu görüş indiyədək bölgədəki bütün hadisələrin önünə keçdi.
Niyəsi haqqında qısaca məlumat verim. Çünki bu səfərlə bağlı təxminlərimi və gözləntilərimi sizinlə bölüşəcəyəm.
MI6 İngiltərənin xarici təhlükəsizlik servisidir. Böyük Britaniyanın xaricində informasiya toplamağa məsuldur. Britaniyanın xarici siyasətində əsas istiqamət onların fəaliyyəti ilə müəyyənləşir. Dünyanın ən güclü təhlükəsizlik təşkilatlarından biridir.
Təşkilatın rəhbəri isə bizim üçün daha cəlb edici bir fiqurdur. Riçard Mur bir dönəm Böyük Britaniya Krallığının Türkiyədə səfiri olub.
Türkiyədəki fəaliyyətinə 1990-cı ildə başlayan Mur müxtəlif illərdə ölkəsinin Ankaradakı səfirliyində, İstanbuldakı konsulluğunda müxtəlif vəzifələri icra edib, sonra Britaniyanın Türkiyə səfiri olub. Türk dilində əla səviyyədə danışan diplomat Türkiyə prezidenti Ərdoğana qarşı 2016-cı ildə çevriliş planlarının başladıldığı zaman bu çevrilişə qarşı ölkəsinin Ərdoğana dəstəyini xüsusi fəallıqla göstərdi. O, hər zaman Türkiyəni və Ərdoğanı müdafiə etdi. Riçard Murun bu fəaliyyəti, Britaniyanın Türkiyənin seçilmiş hökümətinə dəstəyi iki ölkə arasında münasibətləri daha da yaxınlaşdırdı və Brexit sonrası sərbəst ticarəti xeyli irəliyə apardı.
Riçard Murun son zamanlardakı parlaq fəaliyyəti isə Rusiya-Ukrayna savaşında göründü. "Müharibə Putin üçün faciəyə çevrildi", - deyərək, bütün açıqlamalarında Rusiyanın məğlubiyyətinin qaçılmaz olduğunu vurğuladı. Əlbəttə, dünyada bir sıra ağıllı siyasət adamları Rusiyanın taleyinin necə olacağını başdan doğru təhlil edirdilər, amma bunu MI6 şefinin söyləməsi tamam başqa bir məsələ idi.
Azərbaycana da hər zaman münasibəti müsbət olan Murun İrəvan səfəri əslində tək bir məsələyə işarədir: Sülhə nail olmağın zamanını bundan artıq gecikdirmək olmaz.
Qərb bütün ümidlərə rəğmən, bir il ərzində heç bir nəticəsi olmayan və öləziyən Brüssel platformasını yenidən canlandırmaq istəyindədir.
Paşinyana Rusiyanın vasitəçiliyi olmadan sülh müqaviləsini imzalamğa elə də ciddi bir təhlükənin olmadığına dair söz vermək lazım idi. Bu sözü isə məhz Mİ6-nın şefi verə bilərdi.
Paşinyan Putinin Cənubi Qafqazı əldən verməmək üçün Qarabağ münaqişəsinin sülhlə bitməsini arzulamadığını, hətta buna məcbur qalacağı halda belə sülh mövzusunu heç bir ölkə ilə bölüşmək istəmədiyini yaxşı bilir. Amma onu da dəqiq hesablaya bilir ki, Türkiyə Qarabağda sahədədir. Həm Şuşa bəyannaməsi ilə, həm birgə hərbi monitorinq mərkəzinin fəaliyyəti ilə. Yəni bölgədə sadəcə ruslar söz sahibi deyillər. Bu baxımdan da bu gün-sabah sülh danışıqlarında Türkiyənin də yer ala biləcəyi qaçılmaz prosesdir. Sahədə olan masada da olar.
Xatırlayırsınızsa, bir müddət öncə Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz və Gürcüstan böhranı üzrə xüsusi nümayəndəsi Toivo Klaar bu münaqişənin həlli üçün Türkiyənin adını çəkərək Qərbin müsbət nəticələrə nail ola biləcəyinə ümidli olduğunu söylədi. Düzdür, Paşinyanın imtina edəcəyi bəlli idi, “Türkiyə bu münaqişədə tərəfdir”, - deyib razı olmayacaqdı. Bu nöqtədə Britaniya diplomatının və xüsusi xidmət şefinin İrəvan ziyarəti fikrimcə, müşkülləri aşmaqda kömək ola bilər.
Biz sülh üçün, Qafqazın gələcək hüzuru və stabilliyi naminə russuz, qansız, mehriban yaşayan, sülhün və demokratiyanın simvolu olan yeni bir Qafqazın inşasına məhz Qafqazın yeni dostlarının dəstəyi ilə nail olacağıq. Böyük Britaniyanın, İsrailin, Pakistanın, Ukraynanın, Avropanın dostu olan Qafqaz savaşdan birdəfəlik qurtulacaq.
P.S: Türkiyə qardaş olduğu üçün dost siyahısına yazıımır.
Anar Əsədli
Azərbaycan Yüksəliş Partiyasının Başqanı
